×
it's time!

Ankerrui 5-7
B-2000 Antwerpen

Het Bos Agenda Projecten ▾ Meer

✓ Grid

Text

Background

Wouter de Raeve en Lietje Bauwens
‘Perhaps it is high time for a xeno-architecture to match’

Wouter de Raeve (1982) is landschapsarchitect, kunstenaar en curator. Zijn projecten richten zich op het potentieel van de ruimtelijke praktijk om maatschappijkritische vragen te stellen. Lietje Bauwens (1990) werkte na haar master filosofie (UvA) als (filosofisch en literair) programmamaker en schrijver.  

Samen werken Wouter en Lietje aan het project ‘Perhaps it is high time for a xeno-architecture to match’; de zoektocht naar een nieuw radicale, subversieve en politieke ruimtelijke praktijk, gepresenteerd als een cultuurproductie op de kruising tussen architectuurcultuur, theorie en performance. 

Sinds enige tijd ligt de nadruk binnen het ruimtelijk en maatschappelijk debat op horizontale processen, bottom-up praktijken en participatietrajecten. Maar vandaag merken we op dat deze strategieën niet altijd volstaan, burgerdeelname en betrokkenheid wordt steeds vaker misbruikt en uitgehold. Om daadwerkelijk progressieve, inclusieve en sociale visies op de maatschappij hun weg te laten vinden tot in de kern van het beleid moeten nieuwe praktijken ontwikkeld worden. Een radicaliteit die daadwerkelijk een stem heeft binnen de besluitvorming.

In het professionele ruimtelijke werkveld is een duidelijke evolutie merkbaar, waarin ruimtelijke denkers of praktijkbeoefenaars – architecten, stedenbouwkundigen, academici en kunstenaars –  zichzelf een rol toemeten in de transitie van horizontale processen naar het beleid toe. Hiervoor wordt de dichotomie tussen activist en politiek overstegen, wat leidt tot nieuwe soorten samenwerkingsverbanden met beleidsmakers. Maar deze positie is uiterst broos en ambigue. Tot op welk punt is het mogelijk trouw te blijven aan idealen en utopische toekomstvisies, en wanneer buigt de burgerinzet over naar een pragmatische houding die haar kritische houding ten opzichte van het beleid verliest?

Gaandeweg kiemen nieuwe, zowel discursief als praktische, praktijken. Simultaan ontstond binnen theoretisch en filosofisch vlak nieuwe stromingen – vanuit Speculative Realism groeide de stromingen Accelerationism en Xenofeminism – waarvan de denkers platgetreden paden durven te verlaten en ongekende horizonten durven op te zoeken. In plaats van te blijven hangen in een kritiek op een geneutraliseerde (horizontaal en participatief) activisme, komt uit deze stromingen een constructieve attitude naar voren, een zoektocht naar een nieuwe radicaliteit die zich niet afzet-tegen maar juist durft te infiltreren-in. “Accelerationism is a political heresy: the insistence that the only radical political response to capitalism is not to protest, disrupt, or critique, nor to await its demise at the hands of its own contradictions, but to accelerate its uprooting, alienating, decoding, abstractive tendencies.” 

Maar meer nog dan in het versnellen van bestaande machtsstructuren en technologische ontwikkelingen zijn we voor dit project geïnteresseerd in de open ruimte die ontstaat wanneer het speelveld wordt verbreed van twee opties (afzetten-tegen en opgaan-in/horizontaliteit en verticaliteit) naar ontelbare combinaties, mogelijkheden en nieuwe constructies. Williams en Srnicek geven een voorzetje wanneer ze pleiten voor een toekomst die moet worden opengebroken, “upfastening our horizons towards the universal possibilities of the Outside.” Xenofeminisme, ontstaan uit het manifesto Xenofeminism: A politics for Alienation, pakt de draad hier op, de theorie richt zich volledig op dit "andere," "the alien," xeno. We zijn allemaal vervreemd, en kunnen onszelf "bevrijden" door hier niet tegen te vechten maar deze vervreemding juist toe te eigenen. “The construction of freedom involves not less but more alienation.” In het manifesto wordt de stap gemaakt van descriptie naar prescriptie, een stap die verder gaat dan enkel "constructief" denken. In een kritische analyse, hoe constructief deze ook mag zijn opgebouwd, wordt vastgehouden aan gedeelde categorieën, standpunten, een gemeenschappelijke taal waarbij onze ervaringen de stenen zijn waarmee we de toekomst bouwen. Xenofeminisme steekt haar nek uit om op zoek te gaan naar nieuwe bouwstenen, die geen voordehand liggende variant zijn op wat we al kennen - waarvan we de vorm niet achterhalen maar construeren.  Een stap in het ‘vreemde’ om vanuit deze speculatieve toestand het heden te kunnen veranderen.

Bovengenoemde auteurs en teksten inspireren ons om de politieke en feministische theorieën te interpreteren en deze toe te passen op het ruimtelijk veld. In de filosofie en de kunst hebben deze denkpistes al bestaansrecht verworven? Volgt de architectuur? Geïnspireerd op de oproep van Armen Avanessian aan zowel Markus Miessen als zijn lezers komt hier onze werktitel vandaan: Perhaps it is high time for a xeno-architecture to match.

Het project komt tot uiting onder verschillende vormen. Zo wordt er gewerkt aan een website, een publicatie en een performance. Tijdens de residentie in Het Bos wordt een opstelling uitgeprobeerd waarin zowel inhoud als presentatie worden belicht. We gaan met denkers, architecten, filosofen en kunstenaars in gesprek via Skype (kunstfilosoof Thijs Lijster, kunstcriticus Laura Herman, choreograaf en kunstenaar Michiel Vandevelde en journaliste Alison Hugill). Dit wordt in relatie gebracht met twee films van de Duitse filmmaker Christopher Roth. De combinatie van beide films visualiseert de context van het project. Hyperstition "vertegenwoordigt" de hedendaagse stromingen die in dit project worden onderzocht. Legislating Architecture is een "toepassing" hiervan binnen de ruimtelijke praktijk; de wet ‘saboteren’/kannibaliseren en plooien zodat een progressieve architectuur mogelijkheid wordt.